نصب و تعویض کلستومی

توضیحات

استفاده از کیسه کلستومی و لوازم جانبی

چگونگی استفاده از کیسه کلستومی و لوازم جانبی آن

چگونه می‏توان از کیسه‏های یک تکه استفاده نمود؟

۱٫      نخستین اقدام برای تعویض کیسه این است که وسایل مورد نیاز در یک مکان جمع‏آوری شود. این وسایل شامل کیسه جدید، قیچی، خودکار، اندازه‏گیر مخصوص استوما که در جعبه کیسه‏ها موجود است، خمیر در صورت نیاز و کیسه یا سطل زباله، جهت دور انداختن وسایل استفاده شده می‏باشد.

۲٫      باید به آرامی کیسه قبلی را برداشت و آن را دور انداخت. برای برداشتن کیسه کافی است لبه‏های آن به آرامی از سمت بالا به پایین از پوست جدا شود. باید پوست با یک دست حمایت شود تا آزار نبیند. در صورت استفاده از کیسه ته باز باید گیره انتهای آن را برداشت و برای مصرف مجدد نگاه داشت.

۳٫      پوست اطراف استوما را باید به خوبی تمیز کرد. برای تمیز کردن پوست اطراف استوما بهتر است از آب و صابون ملایم یا شامپو بچه استفاده شود و اثری از صابون و چربی روی پوست اطراف استوما باقی نماند و پوست کاملاً خشک باشد.

۴٫      قطر استوما باید با استفاده از اندازه‏گیر مخصوص مشخص و سعی شود کوچک‏ترین دهانه که با اطراف استوما متناسب است انتخاب گردد.

۵٫      در مرحله بعد باید اندازه مشخص شده را با استفاده از الگوی پشت چسب کیسه به وسیله قیچی جدا کرد و چسب کیسه را به آرامی و با دقت اطراف استوما قرار داد. دقت شود چسب با خود استوما در تماس نباشد.

۶٫      سپس باید کاغذ پشت چسب کیسه را برداشت و آن را دور انداخت.

۷٫      در صورت استفاده از خمیر، خمیر استومی نیز باید اطراف استوما قرار گیرد.

۸٫      دهانه چسب کیسه باید در مرکز استوما با دقت روی پوست اطراف استوما قرار گیرد و چسب روی پوست کمی ماساژ داده شود تا خوب به پوست بچسبد.

۹٫      پس از اطمینان از آویزان شدن کیسه به صورت مستقیم، در صورت باز بودن انتهای کیسه باید بسته شود و در صورت شیردار بودن کیسه بهتر است با چرخاندن شیر تخلیه از بسته بودن آن اطمینان حاصل گردد.

 روش مصرف کیسه‏های دو تکه آلترنا چیست؟

۱-    در ابتدا قطر استوما توسط اندازه‏گیر مخصوص، معین می‏شود.

۲-    سپس اندازه مورد نظر روی چسب پایه با قیچی مخصوص برش داده می‏شود.

۳-    در مرحله بعد کاغذ محافظ چسب پایه از روی آن برداشته می‏شود.

۴-    چسب پایه به آرامی و با دقت بر روی پوست اطراف استوما قرار می‏گیرد و برای بهتر چسبیدن  کمی ماساژ داده می‏شود.

۵-    پس از اطمینان از باز بودن قفل مخصوص، کیسه بر روی چسب پایه قرار می‏گیرد و با کمک انگشتان از پایین کیسه به سمت بالا حرکت داده می‏شود، در صورتی‏که صدای کلیک کوچکی شنیده شد، کیسه کاملا در جای خود قرار گرفته است.

۶-    سپس قفل مخصوص اتصال کیسه و چسب پایه بسته می‏شود، مجددا با شنیدن صدای کلیک، کیسه قفل شده است و نیازی به اعمال هیچگونه فشاری نیست.

۷-    جهت برداشتن کیسه از روی چسب پایه، گیره کوچک روی قفل با انگشت فشار داده می‏شود تا قفل باز شود.

۸-    پس از باز شدن قفل، گیره به آرامی به سمت بالا و خارج کشیده می‏شود تا کیسه از چسب‏پایه جدا شود. در این حالت جدا کردن چسب‏پایه بسیار آسان است.

۹-    برای برداشتن چسب پایه باید ابتدا لبه‏های چسب به آرامی و با دقت از پوست جدا شود. سپس پوست با یک دست حمایت و چسب با دست دیگر از روی پوست برداشته می‏شود.‏

چه مواردی موجب نشت از کیسه‏های استومی می‏شود؟

عدم رعایت سایز و اندازه استوما در بریدن چسب پایه معمولاً موجب نشت خواهد شد. برای بریدن چسب پایه در سیستم‏های قابل برش باید دقت زیادی داشت. اگر برش نسبت به سایز استوما تنگ باشد، با وارد کردن فشار به استوما موجب مشکلات پوستی و حتی عدم کارکرد مناسب استوما می‏شود. از طرفی بزرگ بریدن نیز موجب نشت مدفوع و نفوذ آن به زیر چسب و زود جدا شدن چسب پایه می‏گردد.

باید به این موضوع توجه داشت که تا هشت هفته اول پس از عمل جراحی استوما امکان تغییر سایز و جمع شدن دارد در نتیجه بهتر است بر ای نصب کیسه در چند هفته اول پس از جراحی، برای جلوگیری از نشت، استوما مرتب اندازه گیری شود.

ü      عدم تعویض چسب پایه برای مدت طولانی ریسک نشت را بالا می‏برد؛ بنابراین بهتر است پس از طی مدت زمان مشخص، چسب پایه تعویض شود.

ü      استومایی که در محل مناسب نباشد، ریسک نشت را بالا می‏برد از این رو بهتر است قبل از انجام عمل جراحی استوما به خوبی تعیین محل شود.

ü      یکی دیگر از علل نشت، جدا شدن چسب پایه هنگام فعالیت فیزیکی و ورزش است که برای جلوگیری از آن می‏توان از کمربند استفاده کرد. کیسه‏های دوتکه کلوپلاست طوری طراحی شده‏اند که به راحتی می‏توان به آن‏ها کمربند وصل کرد. فرو رفتگی استوما می‏تواند امکان نشت را بالا ببرد. برای برطرف کردن این مشکل بهتر است از چسب پایه محدب (Convex) استفاده شود.

ü      خشک و تمیز نبودن پوست هنگام نصب کیسه یکی دیگر ازعلل نشت می‏باشد. بهتر است برای تمیز کردن پوست اطراف استوما از صابون‏هایی که روغن زیادی در ساختمان آن‏ها به کار رفته است استفاده نشود. چاقی و ناهموار بودن سطح شکم نیز موجب نشت می‏شود، زیرا از درست چسبیدن چسب پایه جلوگیری می‏کند. برای برطرف کردن این مشکل می‏توانید از خمیر مخصوص استومی کلوپلاست استفاده نمائید.

ü      چین و چروک پوستی نیز ایجاد نشت می‏کند. برای برطرف  نمودن این مشکل و صاف کردن ناحیه اطراف استوما می‏توان از خمیر استومی استفاده کرد.

ü      مشکلات پوستی اطراف استوما نیز از چسبیدن چسب پایه جلوگیری می‏کنند و سبب نشت می‏شوند. در صورت بروز مشکلات پوستی اطراف استوما، حتماً باید با پرستار استومی یا پزشک مشاوره شود. از پانسمان‏های محافظ کلوپلاست نیز در این موارد می‏توان استفاده نمود. این پانسمان‏ها از پوست اطراف استومی محافظت می‏کنند و موجب بهبود آن می‏شوند. استفاده از کرم کامفیل نیز در این موارد مفید است.

ü      مناسب نبودن زاویه چسباندن کیسه نیز موجب جدایی و نشت آن خواهد شد. هر فرد با توجه به وضعیت بدنی و فرم شکم خود باید زاویه مناسبی را برای چسباندن کیسه رعایت کند.

ü      عدم تعویض به موقع کیسه، ریسک نشت را افزایش می‏دهد. پس از این‏که یک سوم از حجم کیسه پر شد، حتماً باید اقدام به تعویض آن نمود زیرا سنگین شدن کیسه موجب جدا شدن چسب پایه و نشت خواهد شد.

ü      گرمای زیاد هوا نیز موجب تعریق و جدا شدن چسب پایه و نشت می‏گردد. بهتر است در هوای گرم از چسب‏های پایه قوی‏تر استفاده شود.

 آیا می‏توان برای برطرف کردن نشت چسب پایه  از چسب یا خمیر استفاده کرد؟

در صورت مشاهده نشت به هر مقدار که باشد، باید به سرعت اقدام به تعویض کیسه نمود. هرگز نباید چسب پایه کیسه را با چسب نواری به بدن محکم کرد. حتی در صورت نشت استفاده از خمیر کلوپلاست نیز مناسب نیست، زیرا با عدم تعویض کیسه، نشت هم‏چنان ادامه می‏یابد و به پوست زیر چسب پایه و اطراف استوما آسیب می‌‌زند.

برای مراقبت از پوست اطراف استوما بهترین کار پیشگیری از آسیب رسیدن به آن است.

 در صورت جمع شدن گاز در کیسه چه باید کرد؟

معمولاً کیسه‏های استومی دارای فیلتر هستند که گاز از آن‏ها خارج می‏شود. انسداد فیلتر به وسیله  مدفوع می‏تواند علت جمع شدن گاز در کیسه باشد که در این صورت بهتر است کیسه تعویض شود.

در صورت استفاده از کیسه‏های دو تکه، می‏توان برای چند ثانیه کیسه را از پایه جدا نمود تا گاز تجمع یافته خارج شود. هم‏چنین می‏توان با سوزن مخصوصی که اغلب همراه با کیسه‏ها عرضه می‏شود، فیلتر را باز کرد.

 چگونه می‏توان از کیسه‏های استومی نگه‏داری کرد؟

کیسه‏های استومی را همیشه باید در مکان خنک و خشک و دور از تابش مستقیم خورشید نگه داشت. بهتر است در منزل همیشه تعدادی کیسه اضافی برای زمانی که دسترسی به کیسه به طور مقطعی وجود ندارد، نگه‏داری و سعی شود به ترتیب از کیسه‏های قدیمی‏تر استفاده گردد تا زمان مصرف کیسه‏ها طولانی نشود.

 چسب پایه محدب (Convex) چیست و در چه مواردی استفاده می‏شود؟

چسب پایه در سیستم کانوکس شکل محدبی دارد و برای استوماهای فرورفته یا شکم نرم  به کار می‏رود. این چسب پایه علاوه بر قابلیت انعطاف خوب، چسبندگی مناسبی نیز دارد و بدون اعمال فشار بر روی شکم با استفاده از سیستم حلقه شناور به کیسه‏های دو تکه وصل می‏شود و با کیسه‏های ته باز و ته بسته قابل استفاده است.

 کیسه‏های ته بسته کلوپلاست چه خصوصیاتی دارند؟

کیسه‏های ته بسته از انتها باز نیستند و قابل تخلیه نمی‏باشند. در صورت نیاز به تخلیه کیسه ته بسته، کیسه برداشته و تعویض می‏گردد. این کیسه‏ها در افراد دارای کولوستومی قابل استفاده هستند.

این نوع کیسه‏ها هم‏رنگ با بدن هستند و برای جلوگیری از تعریق پوستی و احساس راحتی بیشتر پوشش پارچه‏ای دارند. جنس کیسه طوری است که کم‏ترین سر و صدا و خش‏خش را ایجاد می‏کند. این کیسه‏ها قابل شست‏و شو هستند و برای جذب بو و گاز فیلترهای مخصوصی دارند.

 کیسه‏های ته‏باز کلوپلاست چه خصوصیتی دارند؟

 این کیسه‏ها ته باز هستند و در صورت نیاز به تخلیه، انتهای کیسه به راحتی قابل تخلیه می‏باشد.

این کیسه را می‏توان بلافاصله بعد از جراحی در افراد دارای ایلئوستومی و کولوستومی مورد استفاده قرار داد. به منظور جمع‏آوری ترشحات آبکی یا حجم زیاد از اطراف استوما و هم‏چنین ترشحات فیستول‏های زخم نیز می‏توان از کیسه‏های ته‏باز استفاده کرد.

این کیسه‏ها انواع هم‏رنگ با بدن نیز دارند و به منظور احساس راحتی بیشتر و کاهش میزان تعریق پوستی پوشش پارچه‏ای خارجی دارند. این کیسه‏ها قابل شست‏وشو هستند و جنس آن‏ها به صورتی است که کم‏ترین سر و صدا و خش خش را ایجاد می‏کنند.

 کیسه‏های شیردار کلوپلاست چه خصوصیاتی دارند؟

این کیسه‏ها دارای شیر انتهایی هستند و در صورت نیاز به تخلیه، ادرار به راحتی از شیر انتهایی آ‏ن‏ها قابل تخلیه می‏باشد. یوروستومیت‏ها با انواع مشکلات ادراری می‏توانند از این کیسه‏ها استفاده کنند.

این کیسه‏ها قابل شست‏وشو می‏باشند و برای احساس راحتی و کاهش تعریق پوستی پوشش پارچه‏ای دارند. انواع هم‏رنگ پوست بدن این کیسه‏ها موجود است و بلافاصله پس از انجام جراحی نیز قابل استفاده می‏باشند.

این کیسه‏ها دریچه‏ای یک طرفه دارند که ادرار پس از قرار گرفتن در داخل کیسه به سمت استوما باز نمی‏گردد.

 سیستم درناژ شبانه که در یوروستومی به کار می‏رود چیست؟

از آن‏جا که ادرار به طور مداوم از یوروستومی خارج می‏شود و به داخل کیسه می‏ریزد، یوروستومیت‏ها بهتر است از سیستم تخلیه شبانه استفاده کنند. زیرا در صورت عدم استفاده از این سیستم مجبورند شب‏ها بیدار شوند و کیسه پر شده را تخلیه نمایند.

عدم استفاده از سیستم درناژ شبانه ریسک نشت کیسه را بالا می‌برد. سیستم درناژ شبانه از یک لوله تشکیل شده است که از طرفی به شیر تخلیه کیسه یوروستومی وصل می‌‌شود و از طرف دیگر به یک کیسه جمع‏کننده اتصال می‏یابد که در کنار تخت‏خواب قرار می‌گیرد. به این ترتیب ادرار شبانه از کیسه نشت نمی‏کند و به کیسه ثانویه منتقل می‏شود.

 آیا می‏توان کیسه استومی را تمیز نمود و مجدداً مورد استفاده قرار داد؟

بله- بعضی از کیسه‏ها به صورت قابل تخلیه طراحی شده‏اند و مجدداً مورد استفاده قرار می‏گیرند.

بهتر است هنگامی‏که کیسه روی بدن قرار دارد از تمیز کردن آن خودداری شود زیرا این کار بسیار دشوار است. می‏توان انتهای کیسه‏ها را با دستمال توالت تمیز کرد. اگر مدفوع داخل کیسه چسبیده است، برای پاک کردن آن بهتر است آب با فشار به داخل آن وارد گردد تا مدفوع خارج شود. اضافه کردن مقداری روغن بچه یا روغن مخصوص لغزنده کردن کیسه استومی به خروج مدفوع هنگام تخلیه کمک می‏کند و باعث می‏شود مدفوع بالای کیسه جمع نشود.

در صورت استفاده از سیستم دو تکه، گاهی ممکن است مقداری مدفوع داخل حلقه کیسه جمع شده موجب ناراحتی گردد، برای پاک کردن حلقه کیسه‏های دو تکه می‏توان از گوش پاک‏کن استفاده کرد. یوروستومیت‏ها باید هر روز سیستم درناژ شبانه خود را تمیز کنند. بهتر است برای شست‏وشوی سیستم تخلیه شبانه از محلول رقیق سرکه و آب استفاده شود.

 در چه مواردی باید از پودر استومی کلوپلاست استفاده نمود؟

پودر استومی معمولاً برای خشک کردن پوست مرطوب اطراف استوما و بهتر چسبیدن چسب پایه به کار می‏رود. در مناطق گرم و مرطوب که تعریق زیاد صورت می‏گیرد، برای بهتر چسبیدن کیسه و جلوگیری از نشت بهتر است از پودر استفاده شود. برای استفاده از پودر کافی است مقدار اندکی از آن به اطراف استوما پاشیده و مقدار اضافی آن برداشته شود و بعد از چند دقیقه، چسب پایه روی آن قرار گیرد.

خوشبوکننده استومی چیست؟

عمل خوشبوکننده‏ها، خنثی کردن بوی نامطبوع به شکل فعال و موثر است. هنگام تعویض کیسه، می‏توان ۶ تا ۱۰ قطره خوشبوکننده استومی را درون کیسه چکاند و در آخر با مالیدن لبه‏های کیسه روی هم خوشبو کننده را روی تمام سطوح آن پخش نمود. خوشبو کننده‏ها به استوما آسیبی وارد نمی‏کنند و در عین حال روشی موثر برای برطرف کردن بوی محل استومی هستند